ASEAN cần mạnh mẽ hơn với TQ
trong vấn đề biển Đông
Việt Hà, phóng viên RFA
2015-11-18
2015-11-18
- In
trang này
- Chia sẻ
- Ý kiến của Bạn
- Email
ASEAN cần mạnh mẽ hơn
với TQ trong vấn đề biển Đông 
Đảo nhân tạo do Trung
Quốc xây dựng ở Biển Đông, ảnh minh họa chụp hôm 15/5/2014.
AFP PHOTO
Tình hình căng thẳng ở biển Đông giữa Trung Quốc và một số nước ASEAN
thời gian gần đây lại tiếp tục lên cao sau khi Trung Quốc cho tiến hành xây
dựng một loạt đảo nhân tạo. Để đáp trả lại hành động này từ Trung Quốc, Hoa Kỳ
mới đây đã bắt đầu thực hiện chương trình tự do hàng hải, theo đó Hoa Kỳ điều
tàu tuần tra đến khu vực biển Đông, thách thức khu vực 12 hải lý quanh các đảo
Trung Quốc xây dựng. Những diễn biến này sẽ được đề cập ra sao tại hội nghị
thượng đỉnh Đông Á sắp tới tại Malaysia. Các cường quốc tham gia thượng đỉnh
như Mỹ, Nhật Bản, Australia sẽ có phản ứng thế nào và họ nhìn nhận thách thức
từ Trung Quốc trong tương lai ra sao?
Tại sao không chỉ đích danh TQ?
Việt Hà có cuộc trao đổi cùng chuyên gia cao cấp về Trung Quốc thuộc
Viện Chiến Lược và Nghiên cứu Quốc tế (CSIS) ở Washington DC, bà Bonnie Glaser
về vai trò của Mỹ và các nước ASEAN. Trước hết nói về vấn đề căng thẳng ở biển
Đông tại hội nghị Đông Á sắp tới, bà Bonnie Glaser cho biết:
Có nhiều nước là thành viên của thượng đỉnh Đông Á và rất khó để
khiến họ có thể có chung một tiếng nói. Do vậy đây là mẫu số chung cho kết quả mà
chúng ta thấy.
-Bà Bonnie Glaser
-Bà Bonnie Glaser
Bonnie Glaser:
Tôi nghĩ vấn đề biển Đông đã được nói đến trong khoảng 5 năm trở lại đây tại
thượng đỉnh Đông Á. Đã có những thảo luận bởi một số nước. Tôi nghĩ vấn đề này có thể sẽ được đề cập
trong tuyên bố chung. Tôi trông đợi là tuyên
bố chung có nhắc tới Công ước của Liên hiệp quốc về luật biển (UNCLOS), tới hợp
tác để giảm căng thẳng, nhưng tôi sẽ không ngạc nhiên nếu không thấy có nhắc
đến những đảo nhân tạo do Trung Quốc xây dựng hoặc bất cứ điều gì dẫn đến việc
chỉ đích danh Trung Quốc. Tôi nghĩ là họ sẽ nói tới việc giảm căng thẳng, tuân
thủ luật quốc tế. Vào năm ngoái thượng đỉnh cũng nhắc tới tự do hàng hải và thương
mại thông thương. Theo tôi thì ngôn ngữ này sẽ được nhắc lại trong thượng đỉnh
lần này.
Việt Hà: Bà và nhiều chuyên gia cũng đã từng nói
là sẽ không ngạc nhiên nếu các tuyên bố chung không đề cập đến Trung Quốc. Tại sao
các nước không thể chỉ đích danh Trung Quốc?
Bonnie Glaser: Tôi
nghĩ nhiều nước có những cái nhìn khác nhau về vấn đề này. Trung Quốc cũng là
thành viên của thượng đỉnh Đông Á, có một số nước cho rằng việc giải quyết căng
thẳng ở biển Đông bằng ngoại giao im lặng là tốt hơn cả, thay vì gọi tên Trung
Quốc trên giấy tờ. Có nhiều nước là thành viên của thượng đỉnh Đông Á và rất
khó để khiến họ có thể có chung một tiếng nói. Do vậy đây là mẫu số chung cho
kết quả mà chúng ta thấy.
Việt Hà: Bà có nghĩ là lãnh đạo các nước sẽ có
một cách tiếp cận nào mới với Trung Quốc tại thượng đỉnh này không?
Bonnie Glaser: Vấn
đề ở biển Đông rất phức tạp và nó không thể giải quyết bởi một thượng đỉnh Đông
Á. Điều xảy ra ở thượng đỉnh phải là một chiến lược toàn bộ nơi mà các nước có
cùng quan điểm cố gắng tìm cách gây ảnh hưởng đến thái độ của Trung Quốc. Cho
đến lúc này tôi thấy là Trung Quốc không mất gì nhiều khi họ đơn phương thay
đổi hiện trạng một cách liên tục nhằm có lợi cho mình. Nhưng thực tế là rất khó
để có thể làm tăng những chi phí tổn thất cho Trung Quốc, và đó là điều mà tôi nghĩ
Hoa Kỳ cùng một số nước đang cố gắng thực hiện, tức là chỉ ra những hậu quả mà
Trung Quốc phải gánh chịu đối với các hành động của họ. Tuy nhiên, vẫn có sự
không sẵn sàng của ASEAN và thậm chí nhiều thành viên của nhóm trong việc cho
Trung Quốc gánh những hậu quả do hành động của mình. Cho nên vấn đề này rất khó
để đề cập đến. Nó cần phải có nỗ lực của rất nhiều nước. Hoa Kỳ không thể làm
một mình. Nó phải có sự kết hợp của những biện pháp kinh tế, ngoại giao và quân
sự được sử dụng đồng bộ để có thể làm thay đổi những tính toán của Trung Quốc.
Tôi nghĩ thượng đỉnh Đông Á đưa ra một thông cáo chung là một việc có thể làm
nhưng cuối cùng đó không phải là biện pháp duy nhất mà còn cần phải làm nhiều hơn
nữa.
Bà Bonnie Glaser, chuyên gia cao cấp về Trung Quốc thuộc Viện
Chiến Lược và Nghiên cứu Quốc tế (CSIS) ở Washington DC, ảnh minh họa chụp
trước đây. Photo courtesy of CSIS.
Việt Hà: Các nước trong khu vực trông đợi vào vai
trò đi đầu của Mỹ trong khu vực. Với việc Mỹ gửi tàu chiến đến khu vực 12 hải lý
quanh một số đảo nhân tạo Trung Quốc xây dựng được một số chuyên gia đánh giá
là tích cực nhưng vẫn có nhận định cho rằng chưa đủ mạnh. Theo bà Hoa Kỳ còn
cần phải làm gì để có thuyết phục các nước tham gia tạo sức ép lên Trung Quốc?
Bonnie Glaser:
Việt Nam là một ví dụ điển hình khi nước này im lặng ủng hộ việc Mỹ thực hiện
chương trình tự do hàng hải ở khu vực 12 hải lý quanh những bãi đá ngầm mà
Trung Quốc cho xây dựng thành đảo nhân tạo. Nhưng về mặt công khai thì Việt Nam
gần như không nói gì. Việt Nam chỉ nói là các nước phải tuân thủ luật quốc tế.
Việt nam không đưa vấn đề ra tòa quốc tế theo UNCLOS như Philippines đã làm.
Như các nước khác, Việt Nam muốn có lợi về mặt kinh tế trong quan hệ với Trung
Quốc trong khi hy vọng là sẽ dựa vào các nước như Mỹ, Nhật hay các nước khác
tạo áp lực lên Trung Quốc. Nhưng thành thực mà nói các nước có đòi hỏi về chủ quyền
như Việt Nam cần phải làm hơn nữa. Hoa Kỳ không thể một mình làm hết. Nhật BẢn thì còn bị phân tâm bởi sức ép của
Trung Quốc ở biển Hoa Đông nên những gì mà họ có thể làm ở biển Đông là rất
giới hạn. Hiện tại chúng ta vẫn còn phải chờ xem là liệu Úc có thể tham gia
nhiều hơn vào vấn đề biển Đông hay không. Họ có thể đơn phương thực hiện việc
tuần tra trên biển cho mục đích tự do hàng hải nhưng chúng ta vẫn chưa thể biết
được. Cho nên theo tôi, về mặt kinh tế, ngoại giao và quân sự, các nước cần
phải tích cực hơn , nhất là các nước có đòi hỏi về chủ quyền.
Lý do kinh tế?
Việt Hà: Cũng có nhận định cho rằng vì mối quan hệ kinh
tế giữa Mỹ và Trung Quốc mà những sức ép từ Mỹ lên Trung Quốc chưa đủ mạnh vì
nếu không thì sẽ không có lợi cho Mỹ. Việc Mỹ thực hiện chương trình tự do hàng
hải trên biển Đông mới đây cũng là hơi chậm và chưa đủ. Bà có nhận xét gì về
điều này?
Một số nước muốn Hoa Kỳ chống lại Trung Quốc, đưa nền kinh tế của
Mỹ vào những rủi ro nhưng chính họ lại không muốn kinh tế nước họ gặp rủi ro.
-Bà Bonnie Galser
Bonnie Galser: Tôi
đã nghe một số người ở Việt Nam và một số nước khác nói vậy nhưng tôi không
hiểu họ mong Mỹ làm gì thêm nữa. Đây là một ví dụ về một số nước muốn Hoa Kỳ
chống lại Trung Quốc, đưa nền kinh tế của Mỹ vào những rủi ro nhưng chính họ
lại không muốn kinh tế nước họ gặp rủi ro. Hoa Kỳ được trông đợi là phải tham gia, phất một chiếc đũa thần
còn những nước khác chỉ đi nhờ. Điều này hoàn toàn không thực tế. Tôi nghĩ là
họ cũng phải tham gia cuộc chơi. Đây là vấn đề mà một mình nước Mỹ không thể tự
giải quyết và tôi nghĩ là Mỹ đang cố gắng làm những gì có thể trong khi vẫn duy
trì hòa bình và ổn định trong khu vực, gây sức ép lên Trung Quốc để khiến họ
xem xét lại cách tiếp cận của họ để điều tiết những căng thẳng liên quan đến
tranh chấp về chủ quyền trong khu vực. Tôi cũng nghĩ là Hoa Kỳ đã nên thực hiện chương trình tự do hàng
hải của mình sớm hơn nhưng tôi không nghĩ là 6 hay 8 tháng chậm hơn có thể là
một nhân tố chính quyết định việc Mỹ có thành công trong việc khiến Trung Quốc
thay đổi những tính toán của mình. Vẫn còn những nhân tố khác cũng quan trọng.
Một lần nữa phải nói là thái độ của những nước đòi chủ quyền trong khu vực rất
quan trọng.
Việt Hà: Với những diễn biến gần đây ở biển Đông,
bà có đánh giá thế nào về triển vọng giải quyết tranh chấp trong khu vực?
Bonnie Glaser: Tôi
nghĩ có thể là chúng ta đang ở một bước ngoặt. Sự kết hợp của vụ kiện mà
Philippines đưa lên tòa trọng tài quốc tế theo UNCLOS và chương trình tự do
hàng hải của Mỹ, theo tôi là một sự khởi đầu của một chiến lược hiệu quả hơn
nhưng tôi không nghĩ là chúng ta sẽ có chiến tranh. Tôi không nghĩ là sẽ có
những xung đột quân sự. Theo tôi câu hỏi lớn vào lúc này là liệu Trung Quốc có
thể bị thuyết phục rằng cách mà họ đang làm nhằm giành quyền kiểm soát đối với
các đảo, vùng biển và có thể là vùng trời ở khu vực biển Đông về lâu dài là không
có lợi cho họ nếu so với những rủi ro mà họ có thể có trong quan hệ với các
nước láng giềng.
Nếu những nước láng giềng có thể khiến Trung Quốc lựa chọn
giữa sử dụng vũ lực tại biển Đông và mối quan hệ tốt với láng giềng thì tôi sẽ
lạc quan hơn. Nhưng vào lúc này tương lai vẫn chưa rõ ràng là lựa chọn nào
Trung Quốc sẽ có.
Việt Hà: Xin cảm ơn bà đã dành cho chúng tôi buổi
phỏng vấn.
__._,_.___
No comments:
Post a Comment