Biển
Đông : Trump « giơ cao đánh khẽ » với Trung Quốc
Các máy bay chiến đấu J-15 trên hàng không mẫu
hạm Liêu Ninh tham gia tập trận tại Biển Đông ngày 02/01/2017.Reuters
Trong cuộc gặp đầu tiên với chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ngày
mai, 06/04/2017, ở Florida, ngoài hai hồ sơ Bắc Triều Tiên và thương mại, chắc
chắn là tổng thống Donald Trump sẽ đề cập đến vấn đề Biển Đông, một điểm nóng
có thể dẫn đến xung đột giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới.
Biển Đông là một tuyến đường giao thương quan trọng đối với mậu
dịch toàn cầu nói chung và mậu dịch của Mỹ nói riêng, cho nên Washington vẫn
chủ trương là mọi tàu bè đều phải được tự do qua lại ở vùng biển này.
Nhưng trong những năm gần đây, Bắc Kinh đã đẩy mạnh xây dựng các
đảo nhân tạo ở Biển Đông và quân sự hóa các đảo này, khiến Trung Tâm Nghiên Cứu
Quốc Tế và Chiến Lược của Mỹ trong một báo cáo ra vào năm ngoái đã bày tỏ quan
ngại rằng đến năm 2030, Biển Đông sẽ trở thành gần như là « ao
nhà của Trung Quốc ».
Vấn đề là, như nhận định của trang mạng Quartz, trong một bài viết
đăng ngày 04/04/2017, trên vấn đề Biển Đông, thái độ của tổng thống Trump đối với
Trung Quốc lại theo kiểu « giơ cao đánh khẽ », cũng
giống như chính sách ngoại giao của ông nói chung.
Vào tháng 12 năm ngoái, chính ông Trump đã tỏ cho thấy là Hoa Kỳ
có thể sẽ không còn tuân thủ nguyên tắc « một
nước Trung Quốc duy nhất », mà Đài Loan là một bộ phận không thể
tách rời. Nhưng đến tháng 2 năm nay, sau khi lên cầm quyền, trong một cuộc điện
đàm với chủ tịch Tập Cận Bình, tân tổng thống Mỹ lại đồng ý với chính sách « một
nước Trung Quốc duy nhất ».
Cũng như thế, vào tháng 12 năm ngoái, tổng thống Trump đã lên án
Trung Quốc xây các « pháo đài khổng lồ » ở
Biển Đông, còn người được ông chỉ định làm ngoại trưởng là Rex Tillerson thì
đòi phải ngăn chận Trung Quốc tiếp cận các đảo nhân tạo mà họ đã xây ở vùng
biển này
Thế nhưng, khi đi thăm Bắc Kinh trong tháng 3, ông Tillerson không
còn có giọng điệu cứng rắn như thế nữa, mà thậm chí còn sử dụng những ngôn từ
ngoại giao của các lãnh đạo Trung Quốc, tức là hai nước Mỹ, Trung cần có một « mối
quan hệ tích cực dựa trên sự không đối đầu, không xung đột, tôn trọng lẫn nhau
và luôn tìm kiếm những giải pháp hai bên đều có lợi ».
Cho tới nay, Bắc Kinh vẫn khẳng định rằng những cơ sở mà họ xây
dựng trên các đảo ở Biển Đông « chủ yếu là nhằm các mục đích dân sự,
cho dù có một số thiết bị quốc phòng trên đó », như lời thủ tướng
Lý Khắc Cường khi đi thăm nước Úc vào tháng trước.
Nay gần như đã hoàn tất các công trình xây dựng cần thiết cho việc
kiểm soát Biển Đông, Trung Quốc tập trung vào việc ban hành các quy định và luật
lệ cũng theo hướng này. Vào tháng tới, Bắc Kinh dự trù sẽ ban hành lệnh cấm
đánh cá không chỉ đối với ngư dân Trung Quốc, mà đối với cả ngư dân những nước
khác. Trung Quốc cũng đang xem xét việc sửa đổi luật về « an
toàn hàng hải », buộc các tàu ngầm của ngoại quốc khi vào vùng Biển
Đông phải đi trên mặt nước và treo quốc kỳ. Cứ theo đà này thì chẳng bao lâu nữa
việc Trung Quốc kiểm soát toàn bộ Biển Đông sẽ là chuyện « bình
thường ».
Trong khi đó, chính quyền tổng thống Trump có vẻ do dự chưa biết
phải có đối sách như thế nào trước những hành động nói trên của Trung Quốc.
Cuộc gặp ngày mai giữa tổng thống Mỹ với chủ tịch Tập Cận Bình sẽ cho thấy thật
sự là chính quyền Trump có quyết tâm ngăn chận sự bành trướng của Trung Quốc ở
Biển Đông hay sẽ tiếp tục « giơ cao đánh khẽ ».
Thách đố Bắc Triều
Tiên : Ba kịch bản của Donald Trump
Dân Hồng Kông đóng giả tổng thống Mỹ Donald
Trump và lãnh đạo Bắc Triều Tiên để đùa chơi, công viên Victoria, Hồng Kông,
ngày 21/01/2017.Ảnh : Wikipedia
Vấn đề hạt nhân Bắc Triều Tiên là một tâm điểm trong cuộc thượng
đỉnh Mỹ-Trung, bắt đầu từ ngày mai thứ Năm 06/04/2017. Trước cuộc gặp nguyên thủ
Trung Quốc Tập Cận Bình lần đầu tiên, tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump thẳng
thừng tuyên bố : Nếu Bắc Kinh không cộng tác, Washington sẽ « hành động một
mình » (trả lời phỏng vấn Financial Times). Truyền thông Mỹ tìm cách giải mã.
Về phát biểu « sẵn sàng hành động một mình
» trong hồ sơ hạt nhân Bắc Triều Tiên, truyền thông quốc tế đăng tải rộng rãi
bài phân tích của hãng AP, mang tựa đề : « Liệu
ông Trump với phong cách bạo mồm, bạo miệng có giải quyết được vấn đề Bắc Triều
Tiên ? ».
Công chúng còn nhớ một Twitter của ông Trump đầu năm nay, sau khi
Bình Nhưỡng lần đầu tiên bắn thử hạt nhân, kể từ khi ông đắc cử (Đại ý là : Tên
lửa Bắc Triều Tiên không thể tấn công được Mỹ !) Lúc đó một số người cho rằng
tổng thống tân cử Mỹ sẵn sàng dùng biện pháp quân sự. Nhưng nhiều chuyên gia
nhận xét, Donald Trump có lối nói nước đôi. Dùng quân sự cũng là một cách hiểu,
nhưng cũng có thể giải thích : xét về mặt kỹ thuật, tên lửa Bình Nhưỡng chưa đủ
khả năng. Lần này cũng vậy, hứa hẹn hành động không cần Trung Quốc của tổng
thống Mỹ cũng được một số phương tiện truyền thông giải thích là Washington « sẽ
đơn phương hành động về quân sự », như điều mà ngoại trưởng Mỹ để
ngỏ. Vậy thực hư ra sao ?
« Đòn cân não » hơn là giải pháp đã có
Điểm lại lịch sử, AP nhận xét, nếu tân tổng thống Mỹ có được « một
giải pháp táo bạo » cho vấn đề Bắc Triều Tiên, thì đó phải là một
giải pháp « rất thông minh », bởi
vấn đề « rất phức tạp ».
Năm 1994, tổng thống Bill Clinton thời ấy đã từng dự định sẽ tấn
công phủ đầu Bắc Triều Tiên để ngăn chặn chương trình hạt nhân. Do quá mạo
hiểm, rốt cuộc Clinton đã chọn thương lượng. Giải pháp này cũng đã thất bại qua
cả hai đời tổng thống tiếp theo.
Theo AP, tân tổng thống Mỹ hiểu rằng, nếu có các thay đổi nguyên
trạng về quân sự tại Đông Bắc Á, mà không có sự tham gia của Trung Quốc và đặc
biệt là Nga, điều có thể dẫn đến « sự
đối đầu giữa Mỹ với hai cường quốc sở hữu vũ khí hạt nhân ».
AP nhận xét một cách châm biếm, thực ra « ông
Trump không cần phải nói về chương trình hành động của ông với bất cứ một báo
nào. Bởi nếu ông mà có một kế hoạch như vậy, thì tất cả các lãnh đạo châu Á đã
dỏng tai nghe rồi ».
Nhìn chung, tuyên bố của ông Trump được một số nhà quan sát đánh
giá như là một đòn cân não, nhằm gây ảnh hưởng đến lãnh đạo Trung Quốc, để tạo
lợi thế trong mặc cả, nhiều hơn là thể hiện cho một đối sách đã được chuẩn bị
kỹ lưỡng trong một hồ sơ được coi là thuộc loại gai góc nhất đối với Hoa Kỳ.
Về khả năng hành động của tổng thống Mỹ, kênh truyền thông CNN có
bài phân tích nêu ra ba kịch bản.
Kịch bản 1 : Đối thoại đưa Bắc Triều Tiên vào đàm phán
Thứ nhất là đối thoại để đưa Bắc Triều Tiên vào bàn đàm phán. Ít
nhất ba lần trong thời gian tranh cử tổng thống, ông Trump đã nói sẽ mời lãnh đạo
Bắc Triều Tiên đi ăn hamburger. Một nhà nghiên cứu thuộc Viện tư vấn Hoover về
Chiến Tranh, Cách Mạng và Hòa Bình (Mỹ), nhận định : một chuyện rất phức tạp
không thể giải quyết đơn giản như vậy, không thể chỉ trong ngày một ngày hai,
mà cần chuẩn bị lâu dài. Bình Nhưỡng đã tuyên bố sẵn sàng thương lượng, nhưng
không chấp nhận giải trừ hạt nhân như một điều kiện tiên quyết.
Theo chuyên gia Leon Sigal, giám đốc dự án hợp tác an ninh Đông Bắc
Á của Social Science Research Council, ở New York, cách duy nhất để ra khỏi
tình thế hiện nay là Washington chấp nhận đối thoại với Bình Nhưỡng, « càng
sớm càng tốt », để xem xem chế độ Bắc Triều Tiên có ý định tạm
ngưng chương trình vũ khí hay không. Tuy nhiên, giải pháp này có thể bị chế độ
Bắc Triều Tiên sử dụng để gây thanh thế, mặt khác việc Bắc Triều Tiên liên tục
thử tên lửa trong những tháng gần đây khiến kịch bản này trở nên xa vời.
Kịch bản 2 : Siết chặt gọng kìm kinh tế
Một kịch bản thứ hai được nhiều chuyên gia nói đến, đó là «
siết chặt gòng kìm » đối với Bắc Triều Tiên. Ông Anthony Ruggiero,
một chuyên gia về các trừng phạt tài chính của Mỹ, nhấn mạnh rằng chính quyền
Trump có thể điều tra về các doanh nghiệp Trung Quốc thông đồng với Bắc Triều
Tiên, và trừng phạt trực tiếp các doanh nghiệp này, thay vì chỉ nhắm vào các doanh
nghiệp Bắc Triều Tiên có quan hệ với chương trình hạt nhân.
Tuy nhiên, nhiều người cho rằng giải pháp này sẽ không khiến chế
độ Bình Nhưỡng khuất phục. Vì dù thiệt hại đến đâu, quân đội và chương trình vũ
khí hạt nhân vẫn sẽ là lực lượng được chế độ bảo vệ đến cùng.
Kịch bản 3 : Can thiệp quân sự
Trong một báo cáo hồi tháng 5/2016, của Stratfor, một nhóm tư vấn
về địa chính trị, có trụ sở tại Texas, thì Hoa Kỳ có thể tấn công Bắc Triều Tiên
với hơn 600 tên lửa hành trình và bom điều khiển trong trận đánh phủ đầu. Các
vũ khí này sẽ được triển khai với các oanh tạc cơ B-2 và F-22 Raptors, tàu ngầm
hạt nhân lớp Ohio, cùng một lực lượng hùng hậu các tàu chiến khác. Tuy nhiên,
theo Stratfor, vấn đề là Bắc Triều Tiên hiện sở hữu các phương tiện để phóng
bom nguyên tử sang Hàn Quốc, và cả Nhật Bản. Nếu điều này xảy ra, hậu quả sẽ
không thể tưởng tượng được.
Theo CNN, ngoài biện pháp đánh phủ đầu vốn rất khó xảy ra, một
loạt khả năng trong kịch bản quân sự, nhưng không gây ra chiến tranh, cũng được
CNN nêu ra, như phong tỏa đường biển, hay điều các tàu được trang bị hệ thống
chống tên lửa Aegis đến sát bờ biển Bắc Triều Tiên, để sẵn sàng bắn hạ các tên
lửa mà Bình Nhưỡng thử nghiệm trong tương lai.
Vấn đề « tính khí », khả năng mặc cả hay hiểu biết lịch sử ?
Vấn đề Bắc Triều Tiên dường như bế tắc, cho dù Donald Trump và Tập
Cận Bình có gặp nhau vào ngày mai. Theo AFP, một số chuyên gia Trung Quốc đã « giễu
cợt » quan điểm cho rằng cuộc hội kiến với nguyên thủ Mỹ có thể sẽ
khiến Bắc Kinh thay đổi quan điểm trong quan hệ với Bắc Triều Tiên, bởi « Trung
Quốc đã xác lập các nguyên tắc » trong vấn đề này (Yang Xiyu, một
chuyên gia viện Nghiên Cứu Quốc Tế Trung Quốc), có nghĩa là sẽ không có nhân
nhượng.
Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát cũng cho rằng rất khó dự đoán kết
quả cuộc gặp giữa nhân vật nhiều quyền lực nhất Trung Quốc kể từ vài thập niên nay,
với một tổng thống Hoa Kỳ mới nhậm chức mới chỉ hơn 100 ngày, vốn đang có tỉ lệ
được lòng dân rất thấp. Kết quả cuộc gặp được đánh giá là sẽ còn phụ thuộc
nhiều vào vấn đề « tính khí » hay nói cách
khác « khả năng hòa hợp » giữa hai bên (personal
chemistry).
Một số điều đã được nêu lên trong các kịch bản của CNN cho thấy
tổng thống Mỹ vẫn còn một số lá bài trong tay để có thể mặc cả với lãnh đạo
Trung Quốc.
Tuy nhiên, cũng có một câu hỏi khác đặt ra là : để có được một
giải pháp « táo bạo » và « thông
minh » cho vấn đề « rất phức tạp » này, phải
chăng một độ lùi lịch sử là điều cần thiết ?
Trang mạng báo The Nation, có trụ sở tại Hoa Kỳ, giới thiệu bài
nhận định của chuyên gia về chiến tranh Triều Tiên Brice Cumings hồi cuối tháng
3/2017 (Bài « This Is What’s Really Behind North
Korea’s Nuclear Provocations »). Nhà sử học Mỹ nhắc lại, tham vọng
hạt nhân của Bình Nhưỡng đã nảy sinh khi Hoa Kỳ đưa vũ khí nguyên tử chiến
thuật vào miền nam Triều Tiên, cuối những năm 1950, để đối phó với lực lượng
cộng sản, được Trung Quốc và Nga hậu thuẫn. Đây là điều rất ít được nói đến
trong chính giới Mỹ đương đại.
__._,_.___
No comments:
Post a Comment