Con bò ASEAN đi họp trong hang
cọp China.
Trung Quốc lại ngăn chặn một tuyên bố của
ASEAN về Biển Đông
Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị (G) phát biểu tại cuộc họp đặc
biệt Trung Quốc - ASEAN, Vân Nam, Trung Quốc, ngày 14/06/2016China Daily/via
REUTERS
Một bản tuyên bố chung khá cứng rắn đối với Trung Quốc trên vấn đề
Biển Đông vừa được đưa ra đã vội bị phủ nhận : sự cố ngày hôm qua 14/06/2016 trong
khuôn khổ hội nghị ngoại trưởng ASEAN-Trung Quốc tại Vân Nam như đã lập lại
kịch bản đáng buồn vào năm 2012 tại Phnom Penh, khi Hội Nghị Ngoại Trưởng ASEAN
cũng bất đồng ý kiến với nhau và không ra được bản tuyên bố chung đúc kết hội
nghị. Mẫu số chung trong hai sự cố này : sức ép của Trung Quốc.
Có thể nói là cuộc họp ASEAN-Trung Quốc vào hôm qua có dấu hiệu
diễn ra không suôn sẻ lắm trên vấn đề Biển Đông. Nếu căn cứ vào nội dung bản
tuyên bố chung của Ngoại trưởng các nước ASEAN được Malaysia công bố đầu tiên
trước lúc bị thu hồi, thì khối Đông Nam Á đã nói đến một « buổi
trao đổi thẳng thắn với Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị » về các
hành động của Bắc Kinh tại Biển Đông. Trong ngôn từ ngoại giao, «
thẳng thắn » đồng nghĩa với « gay
gắt ».
Việc thu hồi một văn kiện sau khi đã được công bố là một hành động
rất mất uy tín, thế nhưng tại sao ASEAN đã phải chấp nhận làm công việc này ?
Đó là câu hỏi mà giới quan sát đã cố tìm lời giải đáp sau sự cố hôm qua.
Giáo sư Thayer: Nguyên do là Trung Quốc
Đối với một số nhà phân tích, việc thu hồi đã xẩy ra vì đúng là đã
có hiện tượng nhầm lẫn trong văn kiện gởi cho báo chí. Theo Indonesia thì một bản
hướng dẫn cách trả lời câu hỏi đã được gởi đi như là một bản tuyên bố chung
chính thức, còn theo Malaysia thì đó là một văn kiện chưa hoàn chỉnh, cần phải
thu hồi để chỉnh lý.
Cả hai cách giải thích kể trên đều không thỏa đáng, vì khó có thể
tưởng tượng ra những nhầm lẫn thô thiển như vây. Đối với giáo sư Carl Thayer,
một chuyên gia kỳ cựu về Biển Đông, ngay cả cách giải thích của Indonesia rằng
văn kiện đó chỉ là môt bản hướng dẫn cũng không đúng vì ngay từ hôm qua, chính
Bộ Ngoại Giao Singapore, sau khi văn kiện bị thu hồi, đã công bố một bản tóm
lược những điểm chính trong tuyên bố chung đó.
Trả lời phỏng vấn nhanh của RFI,
giáo sư Thayer ghi nhận diễn tiến của sự cố như sau :
« Ban Thư ký ASEAN đã thông qua tuyên
bố chung của các ngoại trưởng ASEAN. Bộ Ngoại Giao Malaysia đã gởi bản tuyên bố
đó cho hãng tin Pháp AFP. Vào cùng lúc, bộ Ngoại Giao Singapore công bố một bản
thông cáo báo chí tóm tắt những điểm chính trong tuyên bố chung của các ngoại
trưởng ASEAN. Sau đó Ban Thư Ký ASEAN đã ra lệnh thu hồi bản tuyên bố và một
phát ngôn viên của bộ Ngoại Giao Malaysia cho biết là cần phải « sửa đổi khẩn
cấp ».
Nếu không phải vì những lý do nêu trên, thì do đâu mà ASEAN phải
rút lại bản tuyên bố của mình. Có ý kiến cho rằng Lào và Cam Bốt, vì thân thiện
với Trung Quốc đã yêu cầu điều này. Tuy nhiên, theo giáo sư Thayer, trong
trường hợp cụ thể hôm qua, có nhiều dấu hiệu cho thấy là chính Trung Quốc đã
gây sức ép để buộc ASEAN thu hồi văn bản về Biển Đông. Ông phân tích :
« Dường như Trung Quốc đã phản ứng sau
khi bản tuyên bố chung của ASEAN được hãng tin AFP tiết lộ, và điều đó đã dẫn
đến quyết định của Ban Thư Ký ASEAN hủy bỏ việc công bố văn kiện. Một phát ngôn
viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc, ông Lục Khảng đã nói : Chúng tôi đã kiểm tra với
phía ASEAN, và cái gọi là tuyên bố mà AFP loan tin không phải là một tài liệu
chính thức của ASEAN.
Nội dung bản tuyên bố chung mà ASEAN gởi cho AFP phản ánh gần như
nguyên văn những tuyên bố gần đây của các ngoại trưởng mà Cam Bốt đã đồng ý. Vì
thế, vấn đề hiện nay dường như là chủ ý của chính Trung Quốc ».
Bắc Kinh bực tức vì tuyên bố được đưa ra nhân một hội nghị
ASEAN-Trung Quốc
Báo chí đã nói nhiều đến nội dung cứng rắn của bản tuyên bố chung
đã bị thu hồi, hàm ý cho rằng có lẽ vì những lời lẽ quá mạnh đó mà Trung Quốc
đã gây sức ép trên ASEAN. Đối với giáo sư Thayer, lời lẽ không có gì mạnh mẽ
hơn các tuyên bố ASEAN khi họp riêng với nhau. Nhưng lần này Bắc Kinh bất bình
vì tuyên bố được đưa ra trong khuôn khổ một hội nghị ASEAN-Trung Quốc, điều
chưa từng xẩy ra:
« Nội dung bản tuyên bố chung của ASEAN do AFP công bố đã phản ánh
các tuyên bố chung của các ngoại trưởng Đông Nam Á trước đây, nhưng lại khác
với các từ ngữ trong các bản tuyên bố chung ASEAN và Trung Quốc.
Trung Quốc rõ ràng là đã phản đối từ ngữ của bản tuyên bố chung do
Ban Thư Ký ASEAN sử dụng theo đó « các diễn biến gần đây » đã làm « xói mòn
niềm tin và sự tự tin tưởng, làm leo thang căng thẳng và có nguy cơ phá hoại
hòa bình, an ninh và ổn định ở Biển Đông ».
Tuyên bố ASEAN cũng kêu gọi không quân sự hóa và tự kiềm chế, bao
gồm cả việc cải tạo đất đai, và ủng hộ « các tiến trình pháp lý và ngoại giao.
»
Các tuyên bố của ASEAN không bao giờ nêu đích danh Trung Quốc ».
Dẫu sao thì với lập trường cứng rắn hơn được các nước Đông Nam Á
nêu bật tại Vân Nam, giáo sư Thayer tin rằng ASEAN có thể sẽ có một lập trường thống
nhất khi Tòa án Trọng tài Thường trực La Haye ra phán quyết về vụ kiện Biển
Đông.
« Các thành viên ASEAN đang trong quá trình soạn thảo một bản
tuyên bố chung về Biển Đông để phản ứng trước phán quyết sắp tới đây của Tòa Án
Trọng Tài Liên Hiệp Quốc.
Ngày 09/06/2016, một quan chức bộ Ngoại Giao Indonesia ghi nhận :
« Tiến trình để đạt được một lập trường chung về một bản tuyên bố có thể được đưa
ra vẫn đang tiếp diễn. » Tất cả các thành viên ASEAN đều nhất trí cho rằng các
tranh chấp nên được giải quyết một cách hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế,
bao gồm Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển.
ASEAN chắc chắn sẽ có thể đưa ra được một tuyên bố chung sau khi
Tòa Án Trọng Tài phán quyết, nhưng nguyên tắc đồng thuận trong ASEAN rất có khả
năng là sẽ giảm nhẹ mức độ mạnh mẽ của các từ ngữ hay hạn chế việc đề cập đến
Trung Quốc ».
Biển Đông : ASEAN ra tuyên bố cứng rắn nhưng
lại phải thu hồi
Hội nghị ngoại trưởng đặc biệt Trung Quốc-ASEAN
tại Vân Nam, Trung Quốc, ngày 14/06/2016.REUTESR/China Daily
Biển Đông quả là một vấn đề luôn khuấy động quan hệ ASEAN-Trung
Quốc. Ngày 14/06/2016, trong khuôn khổ một hội nghị «
đặc biệt » với Trung Quốc tại Vân Nam, các ngoại trưởng ASEAN đã
nhất trí trên một bản tuyên bố chung với nội dung được đánh giá là cứng rắn
khác thường, chỉ trích các hành động quyết đoán của Trung Quốc tại Biển Đông.
Thế nhưng chỉ vài giờ sau khi được công bố, khối Đông Nam Á đã chính thức thu
hồi bản tuyên bố, viện lý do « nhầm lẫn ». Nhiều
chuyên gia khẳng định : Chính Trung Quốc đã gây sức ép buộc ASEAN rút lại bản
tuyên bố.
Sự cố hiếm thấy này khởi nguồn từ một bản tuyên bố chung, do Ban
Thư Ký ASEAN gởi đến hãng tin Pháp AFP vào tối ngày 14/06 , nội dung bày tỏ «
mối quan ngại sâu sắc » trước các diễn biến mới đây trên Biển Đông.
Dù không nêu đích danh Trung Quốc, nhưng rõ ràng là các ngoại
trưởng ASEAN đã nhắm vào các động thái quyết đoán gần đây của Bắc Kinh trên
Biển Đông khi bày tỏ : « Mối quan ngại sâu sắc trước các diễn biến gần
đây, vốn làm xói mòn niềm tin và sự tin tưởng, làm leo thang căng thẳng và có
nguy cơ ảnh hưởng đến hòa bình, an ninh và ổn định ở Biển Đông ».
Các ngoại trưởng ASEAN đồng thời nhấn mạnh đến :
« Tầm quan trọng của
việc duy trì hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn, tự do hàng hải và hàng không
ở Biển Đông, tuân thủ luật pháp quốc tế bao gồm Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật
Biển (UNCLOS) năm 1982 ».
Theo nhận xét của AFP, thông điệp với lời lẽ mạnh mẽ khác thường
đó là một tín hiệu ngoại giao cứng rắn gửi tới Trung Quốc, nước đã đứng ra tổ
chức một hội nghị đặc biệt cấp ngoại trưởng với khối ASEAN.
Malaysia là nước đầu tiên đã công bố bản tuyên bố chung về Biển
Đông sau khi được Ban Thư Ký ASEAN bật đèn xanh. Thế nhưng, chỉ 4 tiếng đồng hồ
sau, cũng chính Ban Thư Ký ASEAN đã loan báo «
thu hồi » văn kiện này, với lý do là «
cần điều chỉnh khẩn cấp một số điểm ».
Vào ngày 15/06, đến lượt Indonesia lên tiếng giải thích, cho rằng
ASEAN đã nhầm lẫn trong văn kiện được gởi đến truyền thông vào tối hôm trước. Theo
một phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Indonesia, văn kiện mà Malaysia đã cho lưu
hành không phải bản tuyên bố chung, mà thực ra chỉ là một «
bản hướng dẫn », để cho các ngoại trưởng ASEAN sử dụng trong cuộc
họp báo sẽ mở ra sau hội nghị ASEAN-Trung Quốc.
Nguyên do dẫn đến sự cố kể trên là gì vẫn là một điều không rõ
ràng, nhưng kết quả cụ thể là đối với ASEAN, bản tuyên bố chung nói trên không
hề tồn tại. Ban Thư Ký ASEAN, trụ sở tại Jakarta vào ngày 15/06 đã khẳng định với
AFP rằng không hề có một thông cáo chính thức nào được công bố sau Hội Nghị
Ngoại Trưởng ASEAN-Trung Quốc ở Vân Nam.
Đối với Trung Quốc cũng vậy. Tại hội nghị Vân Nam, ASEAN không hề
ra tuyên bố nào về Biển Đông. Khi được hỏi về sự tồn tại của bản tuyên bố đó,
phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Lục Khảng khẳng đinh rằng «
Chúng tôi đã kiểm tra bên phía ASEAN, và cái gọi là tuyên bố mà hãng tin AFP
nói đến không phải là một văn kiện chính thức của ASEAN ».
Về việc thu hồi bản tuyên bố, theo AFP, có hai luồng ý kiến, bên
cho rằng đúng là đã có nhầm lẫn như Indonesia nêu lên, nhưng một bên kia khẳng định
rằng chính Trung Quốc đã gây sức ép, buộc ASEAN thu hồi văn kiện chỉ trích Bắc
Kinh.
__._,_.___
No comments:
Post a Comment