Đăng
ngày 18-05-2015
Đối đầu Mỹ - Trung trên không phận Biển Đông
Phi cơ trinh sát không người lái MQ-8B Fire Scout trên chiến hạm
USS Fort Worth.@navymil
Tuy không có một hiệp ước hay luật lệ nào quy định về các vùng
nhận dạng phòng không ADIZ, nhưng vùng này vẫn được một số quốc gia thiết lập nhằm
kiểm soát những khu vực ngoài biên giới quốc gia, với quy định là các máy bay
dân dụng và quân sự của nước ngoài phải tự thông báo “thân
thế” mỗi khi bay vào vùng này, nếu không có thể bị không quân của
nước này bay lên chặn lại.
Trung Quốc đã bị Hoa Kỳ và Nhật Bản chỉ trích kịch liệt khi tuyên
bố vào năm 2013 thiết lập vùng nhận dạng phòng không ở vùng Biển Hoa Đông, nơi
mà Bắc Kinh và Tokyo đang tranh chấp chủ quyền trên quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.
Nay Washington càng quan ngại hơn trước khả năng Trung Quốc cũng sẽ thiết lập
một vùng nhận dạng phòng không trên Biển Đông, một khi hoàn tất các công trình
bồi đắp, mở rộng các đảo đang tranh chấp, vì trên các đảo này sẽ có cả các phi
đạo cho phi cơ quân sự.
Vào tuần trước, khi Hoa Kỳ điều chiến hạm USS Fort Worth, một
trong những tàu hiện đại nhất của hải quân Mỹ, đến tuần tra lần đầu tiên ở vùng
Biển Đông, một phi cơ trinh sát không người lái và một chiếc trực thăng Seahawk
cũng đã cất cánh từ chiến hạm để tuần tra trên không phận vùng biển này. Tuy hải
quân Mỹ không nhắc gì đến những công trình bồi đắp đảo của Trung Quốc trên quần
đảo Trường Sa, nhưng những hoạt động của chiến hạm USS Fort Worth rõ ràng là
nhằm chứng tỏ năng lực của Mỹ đối phó với khả năng Trung Quốc tuyên bố thiết
lập vùng nhận dạng phòng không ở Biển Đông.
Tuy nhiên, theo hãng tin Reuters, trong điều kiện hiện nay ở Biển
Đông, Bắc Kinh rất khó mà bảo đảm việc tuân thủ vùng nhận dạng phòng không. Cho
dù Trung Quốc sẽ có hai phi đạo quân sự ở Trường Sa, cộng thêm phi đạo được mở
rộng trên đảo Phú Lâm, Hoàng Sa, nhưng theo các chuyên gia và các giới chức
quân sự Mỹ, vùng Biển Đông rất lớn, mà tầm hoạt động của các phi cơ Trung Quốc
thì có giới hạn. Ví dụ như quần đảo Trường Sa nằm cách Hoa lục đến 1.100 km,
tức là rất xa các căn cứ không quân của Trung Quốc. Cho dù có thêm các đảo nhân
tạo, cũng sẽ rất khó cho Trung Quốc bảo đảm việc tôn trọng vùng nhận dạng phòng
không ở một khu vực xa về phía Nam như thế.
Tại vùng Biển Hoa Đông hiện nay, quân đội Hoa Kỳ và Nhật hoàn toàn
không tuân thủ vùng nhận dạng phòng không của Trung Quốc. Hai hãng hàng không
lớn của Nhật là ANA Holdings và Japan Airlines cũng phớt lờ quy định của Trung
Quốc. Một nghiên cứu gần đây của Phòng nghiên cứu Quốc hội gần đây cho thấy là
mặc dù không quân Trung Quốc tích cực giám sát vùng này bằng hệ thống radar đặt
dọc theo các bờ biển, nhưng khả năng bảo đảm việc tuân thủ vùng nhận dạng phòng
không ở biển Hoa Đông rất hạn chế. Các phi cơ của Trung Quốc không thể có mặt
thường xuyên trên không phận Hoa Đông.
Theo Reuters, kiểm soát không phận vùng Biển Đông lại còn khó khăn
hơn đối với Trung Quốc do tính chất phức tạp của tranh chấp chủ quyền biển đảo
và do nguy cơ đụng độ với lực lượng hải quân và không quân Mỹ tại vùng này.
Nhất là Lầu Năm Góc hiện đang xem xét phương án triển khai chiến hạm và chiến
đấu cơ đến gần các đảo nhân tạo mà Trung Quốc đang xây ở Trường Sa để bảo đảm
sự tự do lưu thông hàng hải chung quanh các đảo này.
Hiện giờ Bắc Kinh chỉ dám uy hiếp láng giềng Manila. Gần đây, ít
nhất là 6 lần Trung Quốc đã yêu cầu các phi cơ của Philippines rời khỏi khu vực
quần đảo Trường Sa, nhưng các phi cơ này đã không tuân lệnh.
Đăng ngày 18-05-2015
Các nguy cơ xung đột trên Biển Đông là gì ?
Bãi Đá Vành Khăn trong quần đảo Trường Sa.@CSIS
Chưa bao giờ, các nước láng giềng Trung Quốc lại có lo ngại đến
như vậy, trước các đòi hỏi lãnh thổ ngày càng quyết đoán của Bắc Kinh tại Biển Đông,
đặc biệt là việc xây dựng ồ ạt các đảo nhân tạo.
Nhân chuyến công du Trung Quốc vừa qua, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry
đã bày tỏ sự quan ngại này. Tuy nhiên, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã
đáp trả thẳng thừng là việc xây dựng nằm trong phạm vi lãnh thổ Trung Quốc và
nhấn mạnh, không có gì lay chuyển nổi quyết tâm của Trung Quốc bảo vệ chủ quyền
và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia. Khẩu chiến giữa Trung Quốc và Mỹ về hồ này đã
thu hút sự chú ý của báo Pháp Le Figaro, số ra ngày hôm nay (18/05/2015), với
bài viết dưới dạng hỏi đáp « Các nguy cơ xung đột trên Biển Đông
là gì ? » của Patrick Saint-Paul, thông tín viên của tờ báo tại Bắc
Kinh
Quy
mô xây dựng của Trung Quốc tại Biển Đông lớn đến đâu ?
Nhiều loạt ảnh vệ tinh chụp được từ hồi tháng Giêng năm nay cho
thấy Trung Quốc xây dựng trên quy mô rộng lớn và nhanh chóng các đảo nhân tạo
tại những vùng biển có tranh chấp.
Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế - CSIS - một cơ quan tham
vấn của Hoa Kỳ - đã lập một website cho phép theo dõi tiến độ các hoạt động xây
dựng. Theo đó, trên Đá Chữ Thập (Fiery Cross), Trung Quốc đã tiến hành nạo vét
và xây lên một đảo nhân tạo dài gần 3 km. Bắc Kinh đã xây một phi đạo trên đảo,
mà Trung Quốc vốn không có trong vùng quần đảo này, trong khi tại đây một số
các đối thủ của Trung Quốc thì lại có cơ sở hạ tầng này.
Trên Đá Vành Khăn (Mischief), Bắc Kinh đã xây các đảo nhân tạo bằng
cách đổ cát trắng lên bề mặt bãi đá, sau đó gia cố bằng các kết cấu kiên cố.
Các căn cứ hải quân đang trong quá trình xây dựng. Những căn cứ này sau đó có
thể sẽ được Quân đội Giải phóng Nhân dân sử dụng như những tiền đồn để triển khai
lực lượng trong giả thuyết có đối đầu quân sự. Các bức ảnh chụp cho thấy Trung
Quốc đã xây một đảo nhân tạo gồm hai bờ kè, một cho nhà máy xi-măng và một làm
bãi đáp trực thăng trên một mỏm đá thuộc Đá Tư Nghĩa (Hughes Reef).
Các hình ảnh cũng cho thấy các công trình xây dựng tương tự trên
những đảo nhỏ khác trong quần đảo Trường Sa, như Đá Lạc (Gaven) và Châu Viên
(Cuarteron). Theo một báo cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ, trong năm qua, Trung Quốc
đã cải tạo mở rộng diện tích của những đảo nhỏ này từ 202 hecta lên thành 810
hecta. Trên các bản đồ chính thức của Trung Quốc có hình vẽ đường chín đoạn
vạch ranh giới trên biển của quốc gia này, chiếm tới 90% diện tích Biển Đông.
Bản đồ đường vạch đó được gọi là « lưỡi bò », do hình dạng
của nó. Diện tích khu vực mà Trung Quốc đòi hỏi chủ quyền tương đương với diện
tích của Địa Trung Hải.
Tại
sao căng thẳng lại gia tăng giữa Trung Quốc, Philippines và Việt Nam ?
Vùng tranh chấp này có nhiều tiềm năng về dầu khí và cũng là nơi
có các tuyến hàng hải rất quan trọng. Những yêu sách ngày càng cứng rắn của Trung
Quốc có nguy cơ biến nơi đây thành lãnh hải của Bắc Kinh, có thể cản trở tự do
lưu thông hàng hải. Nhiều quốc gia cũng có những yêu sách trong khu vực này.
Việt Nam có tranh chấp với Trung Quốc ở rất nhiều nơi trong vùng quần đảo Hoàng
Sa và Trường Sa. Việt Nam cũng đã tiến hành xây dựng trên nhiều bãi đá ngầm;
các cải tạo này dường như được tiến hành trước khi có các hoạt động xây lấp của
Bắc Kinh, và ở quy mô nhỏ hơn, không thể so sánh được với Trung Quốc : chỉ có
8,4 hecta. Tương tự, Philippines cũng lao vào cuộc chạy đua xây dựng trên các
bãi đá ở Trường Sa.
Vào năm 2014, việc Trung Quốc triển khai một dàn khoan thăm dò dầu
khí ngay trong vùng biển mà Hà Nội khẳng định thuộc chủ quyền của mình, đã làm
dấy lên nhiều vụ bạo động chống Trung Quốc tại Việt Nam. Tàu chiến Việt Nam và
Trung Quốc thường xuyên va chạm nhau và dùng vòi rồng xua đuổi các tàu đánh cá
bị cáo buộc là đánh bắt trái phép trong vùng biển của nước kia.
Manila cũng tố cáo Bắc Kinh «
kiểm soát trên thực tế » Biển Đông. Trong tuần vừa qua, tướng
Gregorio Catapang, chỉ huy quân đội Philippines, đã cho chở bằng máy bay một
nhóm phóng viên nước ngoài đến những hòn đảo mà Manila chiếm giữ, nằm trong
vùng có tranh chấp. Tướng Catapang đã thanh sát các công trình xây dựng của
Philippines trong khu vực. Sự việc này khiến cho Bắc Kinh nổi đóa, tố cáo Philippines
đã xâm phạm chủ quyền lãnh thổ của Trung Quốc. Bắc Kinh lên án «
hành động chiếm giữ bất hợp pháp lãnh thổ Trung Quốc trong quần đảo Nam Sa (tên
gọi Trường Sa của Trung Quốc) », đồng thời yêu cầu Manila phải cho
di tản dân chúng và tháo gỡ các cơ sở hạ tầng trong khu vực.
Liên
quan đến quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, quan hệ với Nhật Bản đã yên dịu chưa ?
Từ vài tháng nay, Bắc Kinh và Tokyo đều cố làm dịu tình hình. Các
tiếp xúc ở cấp cao nhất đã được nối lại. Trong tháng Ba (2015), một cuộc họp về
an ninh giữa lãnh đạo số 2 ngành ngoại giao Nhật Bản, Shinsuke Sugiyama và đồng
nhiệm Trung Quốc Lưu Kiến Siêu (Liu Jianchao), đã được tổ chức lần đầu tiên, kể
từ 4 năm qua. Tuy nhiên, vẫn còn sự ngờ vực lẫn nhau.
Việc Trung Quốc lập vùng nhận diện phòng không, vào cuối năm 2013,
tại biển Hoa Đông, đã gây ra một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng giữa Bắc Kinh và
Tokyo. Bởi vì Nhật Bản nằm trong tầm ngắm của hành động này : việc thiết lập
vùng nhận diện phòng không bao gồm cả quần đảo Senkaku, hiện do Tokyo quản lý
nhưng Bắc Kinh đòi hỏi chủ quyền và gọi là quần đảo Điếu Ngư.
Tuần trước, Nhật Bản đã tổ chức các cuộc tập trận hải quân với
Philippines tại Biển Đông, nhằm tăng cường hợp tác quân sự giữa các đồng minh
của Hoa Kỳ, trước thái độ hung hăng của Trung Quốc ở trên biển. Trong một
chuyến viếng thăm Hoa Kỳ của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, Tokyo và Washington
đã thông báo tăng cường liên minh quân sự, đặc biệt là có tính tới việc Trung
Quốc tăng cường sức mạnh quân sự và gần đây có những hành động biểu dương sức
mạnh.
Liệu
Washington có thể buộc Bắc Kinh phải lùi bước trong việc đưa ra các đòi hỏi
lãnh thổ hay không ?
Trong tuần qua, giọng điệu giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới
đã căng thẳng hơn. Hôm thứ Tư, 13/05/2015, quân đội Mỹ khẳng định là đang tính tới
« các giải pháp »,
theo lệnh của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter, qua đó, làm cho phía Trung
Quốc hiểu là Washington không chấp nhận việc đã rồi tại Biển Đông. Một quan
chức của Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết, « chúng tôi đang xem xét các hành
động nhằm bảo đảm tự do lưu thông tại một khu vực rất quan trọng đối với thương
mại quốc tế ». Quân đội Mỹ dự tính điều hẳn tàu chiến đến các vùng
biển cách các đảo nhỏ mà Trung Quốc chiếm giữ dưới 12 hải lý (19 km), có nghĩa
là trong các vùng biển mà Trung Quốc tuyên bố thuộc chủ quyền của mình, đồng
thời Hoa Kỳ cho các máy bay tuần duyên bay vào không phận các hòn đảo này, nhằm
thể hiện rõ là Washington không thừa nhận chủ quyền của Trung Quốc trong khu
vực.
Trong một bản báo cáo gần đây, Bộ Quốc phòng Mỹ đánh giá rằng
Trung Quốc có thể sử dụng các cơ sở hạ tầng được xây cất trên các bãi đá này
nhằm tăng cường các hoạt động tuần tra của hải quân ở trong vùng và sử dụng phi
đạo nhằm áp đặt một vùng nhận diện phòng không. Hoa Kỳ coi khu vực này là vùng
biển quốc tế. Phát biểu tại Thượng viện Hoa Kỳ, ông David Shear, phụ trách Châu
Á trong nhóm cố vấn của Bộ trưởng Ashton Carter, đã nhận định : «
Rất nhiều cơ sở hạ tầng mà Trung Quốc xây dựng trên các bãi đá chìm, nhưng đó
không phải là cơ sở cho các đòi hỏi lãnh thổ. Khó thấy được Trung Quốc hành xử
ra sao để phù hợp với luật pháp quốc tế ».
Về phần mình, Bắc Kinh tố cáo Manila và Washington cùng nhau hành
động để « phóng đại mối đe
dọa Trung Quốc ». Gần đây, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã tố cáo các ý
đồ của của Mỹ và khẳng định rằng « tự do lưu thông không có nghĩa là
tàu chiến hoặc máy bay quân sự của một nước có thể tự ý xâm nhập vào lãnh hải
và không phận của nước khác ». Năm 2013, Hoa Kỳ đã đáp trả việc
Trung Quốc thiết lập vùng nhận diện phòng không ở biển Hoa Đông bằng cách cho
máy bay B-52 bay vào khu vực này.
Có
nguy cơ xẩy ra xung đột quân sự trong vùng này hay không ?
Hoa Kỳ gia tăng các cuộc tập trận quân sự với các đồng minh trong
vùng. Mục đích là tăng cường khả năng phát hiện các tàu chiến Trung Quốc hiện diện
khu vực có tranh chấp. Các chuyên gia về an ninh nhấn mạnh đến tính toán mạo
hiểm của Washington khi đi xa hơn, dẫn đến mối nguy hiểm xẩy ra một cuộc xung
đột quân sự có giới hạn, nhưng đối đầu trực tiếp. Nếu như các sáng kiến của Mỹ
không thành công trong việc kiềm chế sự hung hăng của Trung Quốc, thì
Washington sẽ phải đối mặt với một loạt các giải pháp tồi tệ : Hoặc là phải lùi
bước và làm mất đi sự tin cậy của các đồng minh trong vùng hoặc là chấp nhận
leo thang với nguy cơ lao vào xung đột công khai với Bắc Kinh.
Ông Kim Xán Vinh (Jin Canrong), chuyên gia về quan hệ quốc tế tại
Đại học Nhân dân Bắc Kinh báo trước là nếu Hoa Kỳ đưa các tiêm kích và chiến
hạm đến vùng 12 hải lý, điều này « sẽ buộc Quân đội Giải phóng Nhân
dân tính tới một hành động quân sự để bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của Trung Quốc
tại Biển Đông ». Cơn sốt mới giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ gây lo ngại
là cuộc tranh đua giữa Washington và Bắc Kinh nhằm mở rộng ảnh hưởng của mình
trong vùng, sớm muộn gì cũng dẫn đến đối đầu.
Vào cuối tháng Tư vừa qua, Hiệp hội các nước Đông Nam Á - ASEAN –
đã nêu rõ trong thông cáo chung của hội nghị Thượng đỉnh thường niên. Bản thông
cáo cảnh báo : « Chúng tôi chia sẻ quan ngại sâu sắc
của một số lãnh đạo về việc tôn tạo, bồi đắp đang diễn ra ở Biển Đông, làm xói
mòn lòng tin, sự tin cậy và phương hại đến hòa bình, an ninh và ổn định ở Biển
Đông ».
No comments:
Post a Comment