Kính chuyển để rộng đường
dư luận.
On Sunday, March 19, 2017 1:29 PM, "Tran Ho [Daploisongnui]"
<>
wrote:
Huỳnh Việt Lang
Ngoại Trưởng Rex Tillerson.
Với một nửa dân số thế giới, chiếm gần 1/3 GDP toàn cầu, Á châu
luôn là một trong những mối quan tâm hàng đầu của Hoa Kỳ, bất chấp
có hay không có “chính sách xoay trục”.
1/ Chủ trương “kiên trì chiến lược” đã thất bại
Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson cho rằng hai thập kỷ ngoại giao nhằm
kiềm chế tham vọng hạt nhân của Triều Tiên đã thất bại và cần thiết phải có một
cách tiếp cận mới. Có vẻ những tuyên bố của Ngoại trưởng Tillerson tại
Hàn Quốc về các “biện pháp mới về ngoại giao, an ninh và kinh tế” không
chỉ riêng cho vấn đề hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên, mà xem ra chính sách
“kiên trì chiến lược” của Hoa Kỳ đã thực sự chấm dứt sau khi đề nghị
ngân sách của Tổng thống Donald Trump vừa gởi sang Quốc hội ngày 16.3, trong đó
tăng 10% (tương đương 54 tỉ USD) cho Bộ Quốc phòng.
Đối với chính quyền Trump, có lẽ người ta nên tập trung
vào những động thái thực tế diễn ra tại hiện trường hơn là những tuyên
bố trên Twitter. Các động thái của Ngoại trưởng Hoa Kỳ trong chuyến đi 3
nước vùng Đông Bắc Á sẽ được ghi nhận như dấu chỉ tương lai về chính
sách của chính phủ Hoa Kỳ đối với Á châu dưới thời ông Trump. Các nước
Đông Nam Á có vẻ khá sốt ruột về thái độ chưa rõ nét của Trump đối
với khu vực này.
Trong lúc chưa thể nhận định rõ được chính sách mới của
chính quyền Trump như thế nào, thì việc ghi nhận cách nói mới cũng được
xem là những tín hiệu quan trọng thể hiện một cách làm mới. Hay phát biểu
như Scott A. Snyder, Giám đốc Chương trình Chính sách Hoa Kỳ-Hàn Quốc tại Hội
đồng quan hệ Đối ngoại (CFR), chính quyền Tổng thống Trump sẽ thể hiện chính sách
của mình bằng ngôn ngữ riêng.
Cuối cùng thì người ta vẫn muốn nghe ông Tillerson sẽ nói
gì với Trung Quốc vào ngày 18.3, chặng dừng chân cuối cùng trong chuyến công
du này.
11/ Tương quan Mỹ – Trung
Cách thức ngoại giao của Rex Tillerson khác rất nhiều với người
tiền nhiệm John Kerry; thay vì “tỏ ra quan ngại”, “cực lực lên án”… cái nhìn của
Tillerson về hồ sơ Biển Đông là cụ thể: “Chúng ta sẽ phải gởi đến Trung Quốc
một tín hiệu rõ ràng rằng, trước tiên, việc bồi đắp đảo phải ngừng lại, và thứ
hai, họ không được tiếp cận các hòn đảo này” (phát biểu trong phiên điều trần
tại Thượng viện Hoa Kỳ ngày 11.01.2017). Dường như để tiếp đón Tillerson trong
tháng 3 này, tin Trung Quốc lại có hoạt động xây dựng ở Hoàng Sa đang rộ lên.
Một hình ảnh chụp đảo Bắc ở quần đảo Hoàng Sa ngày 6.03 cho thấy Trung Quốc
quyết tâm xây dựng mạng lưới các đảo và bãi đá.
Ảnh chụp từ vệ tinh chụp Đảo Bắc,
thuộc Hoàng Sa, ngày 15.2 (trên) và 6.3 (dưới). Hình: Planet Labs/Reuters
Trước thái độ kiêu khích của Trung Quốc, Ngoại trưởng Hoa Kỳ sẽ
nói gì với Bắc Kinh? Tillerson sẽ thảo luận về hồ sơ Biển Đông (VOA, 15.3.2017),
và nói với giới lãnh đạo Bắc Kinh rằng Washington đang chuẩn bị các biện pháp
trừng phạt tài chính đối với những công ty và ngân hàng Trung Quốc đang làm ăn
với Bắc Hàn (CNN, 16.3.2017).
Xem ra, cách thức xử lý cục bộ này sẽ được Hoa Kỳ tận dụng nhiều trong
thời gian tới. Chúng sẽ nhắm đến những cá nhân và công ty đã hỗ trợ, tạo điều
kiện, hoặc từng tham gia những hoạt động phi pháp của Bắc Kinh trên Biển Đông.
Đối tượng áp dụng cho việc trừng phạt này, theo Alexander L. Vuving có thể là:
công ty CNOOC, đơn vị đã đưa giàn khoan vào vùng đặc quyền kinh tế Việt Nam năm
2014; các công ty hàng không China Southern Airlines và Hainan Airlines có
đường bay đến các hòn đảo nhân tạo; những công ty viễn thông China Mobile,
China Telecom và China United Telecom, đang vận hành hệ thống liên lạc trên các
hòn đảo tranh chấp, và công ty Xây dựng Giao thông Trung Quốc, doanh nghiệp đã
nạo vét cát để xây các hòn đảo nhân tạo ở Trường Sa… (1)
Mức độ trừng phạt có chọn lọc hiện có thể khởi đầu với mức độ nhẹ.
Trong tuần rồi, các thượng nghị sĩ Hoa Kỳ Marco Rubio và Ben Cardin đề xuất
Luật Trừng phạt tại Biển Đông và Biển Hoa Đông, theo đó cấm cấp chiếu khán cho
các cá nhân Trung Quốc có liên quan vào việc xây dựng, phát triển các dự án ở
hai vùng biển này. Các chuyên gia nhận định, dự luật của Rubio có thể không
được thông qua, nhưng trừng phạt có mục tiêu vẫn là một công cụ quan trọng nhằm
thay đổi gián tiếp hành vi của Trung Quốc.
Bởi những biện pháp trừng phạt có mục tiêu sẽ khoét sâu tối đa vào
nhược điểm của Trung Quốc: các công ty quốc doanh. Trong bối cảnh nhiều công ty
quốc doanh tham gia các dự án xây dựng và phát triển trên Biển Đông của Bắc
Kinh, đòn trừng phạt kinh tế sẽ đánh thẳng vào mong muốn được làm ăn ở nước
ngoài của các doanh nghiệp này.
12/ Nội các Trump & vấn đề Trung Quốc
Tuy nhiên nhìn chung, khó tìm thấy những tuyên bố chiến lược từ
Ngoại trưởng Tillerson một khi dàn nhân sự cao cấp của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đến
nay vẫn chưa thu xếp xong. Hồi tháng 2.2017, khi nói chuyện qua điện thoại với
Tập Cận Bình, những người thuyết phục Tổng thống Trump nhắc đến việc Hoa Kỳ
luôn luôn tôn trọng chính sách “một Trung Hoa” chính là các cố vấn Bannon và
Kushner, chứ không phải Tillerson.
Cũng có quan điểm cho rằng, mục tiêu chuyến đi Bắc Kinh của ông
Rex Tillerson là chuyển đi thông điệp Mỹ và Trung Quốc cần phải tránh một cuộc
chiến tranh thương mại. Nhưng bên cạnh đó, từng rộ lên thông tin về những tranh
cãi giữa Kinh tế gia Peter Navarro – Giám đốc Hội đồng Thương mại Quốc gia của
Bạch Ốc, theo đuổi chính sách cực kỳ cứng rắn với Trung Quốc với phe do cựu Chủ
tịch Goldman Sachs Gary Cohn đứng đầu, thúc đẩy một cách tiếp cận thông thường
hơn đối với thương mại toàn cầu. Kết quả cuối cùng giữa các mâu thuẫn này đến
nay vẫn chưa đến hồi kết.
Mặt khác, lập trường bảo thủ cứng rắn được xem là điểm nối kết
giữa các thành viên trong nội các, chính quyền ông Trump hoàn toàn nghiêm túc trong
việc theo đuổi một nghị trình mang tính chủ nghĩa bảo hộ. Tương lai sẽ hành xử
cứng hay mềm thì chính quyền ông Trump cũng không thể lờ đi thực tế: Trung Quốc
chiếm khoảng 350 tỉ USD thâm hụt thương mại của Mỹ, tương đương 1/2 tổng thâm
hụt của Hoa Kỳ.
Peter Navarro (đứng thứ hai, từ bên
phải qua) đứng sau Tổng thống Donald Trump ký lệnh Hoa Kỳ rút khỏi Hiệp định
TPP. Hình: Getty Images
2/ Hà Nội có dám làm thân với Mỹ ?
Trong mối tương quan giữa Mỹ và Trung Quốc, thái độ của các nước
Đông Nam Á khác với Đông Bắc Á. Khu vực Đông Nam Á khó có thể quên cách xử sự
của Hoa Kỳ hồi năm 2012, khi Trung Quốc chiếm Bãi cạn Scarborough. Chính quyền
Obama lúc đó cam kết tôn trọng Hiệp ước Phòng thủ Chung năm 1951 ký với
Phillipines, nhưng không nói rõ bãi cạn Scarborough có nằm trong phạm vi bảo vệ
của Mỹ hay không. Washington kêu gọi Trung Quốc và Phillipines nên theo đuổi
các yêu sách của mình một cách hòa bình. Kiểu chơi nước đôi của Mỹ với các đồng
minh nhỏ, đã thêm một kinh nghiệm xương máu không chỉ riêng cho Phillipines.
21/ Bài học Philippines
Để đối phó với Trung Quốc, chính phủ Hà Nội tỏ ra không thạo
lắm với màn “đánh võ mồm” như chính phủ Philippines của Tổng thống
Duterte. Bằng những phát ngôn ngược xuôi; ông Duterte, cựu Bộ trưởng Ngoại
giao Yasay hoặc Bộ trưởng Quốc phòng Lorenzana… đã khiến Trung Quốc hiểu
về những phản đối của Philippines mà không cảm thấy quá mất mặt.
Kể ra như vậy, không có nghĩa ở Philippines chỉ toàn đám ăn hại. Chính
quyền Hà Nội có lẽ cần chạy theo ông Rodrigo Duterte dài dài để học cách làm
việc của ông này. Kể từ khi nhậm chức vào cuối tháng 6.2016 đến nay, ông
Duterte đã thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài lên đến 33 tỉ USD, trong khi chỉ
chi tiêu 5,5 triệu USD cho các chuyến công du nước ngoài.
Mới chỉ trong hơn 2 tháng rưỡi đầu năm, Tổng thống Philippines đã
mỏi tay ký các tiếp nhận vốn nước ngoài. Ngoài cam kết cấp vốn xây dựng cơ sở
hạ tầng của Trung Quốc trị giá 3,4 tỉ USD, còn có cam kết viện trợ 8,77 tỉ USD
của Thủ tướng Nhật Shinzo Abe; tệ lắm như bà Ngoại trưởng Úc Julie Bishop đến
Philippines trong ngày 17.3 là chương trình hỗ trợ giáo dục và phát triển chính
sách kèm theo 69,2 triệu USD.
22/ Hà Nội coi chừng đang đu dây điện
Cuối cùng, câu hỏi: Liệu có một sự thỏa hiệp mới giữa chính quyền Trump
với Trung Quốc trong hồ sơ Biển Đông, hay không ? – đến nay vẫn chưa có đáp án
chắc chắn. Bức tranh toàn cảnh về chính sách của Hoa Kỳ sẽ hoàn chỉnh hơn sau
khi có những mảnh ráp do Rex Tillerson đem từ Bắc Kinh về. Tuy nhiên, trong
hoàn cảnh nội các Tổng thống Trump đang cần xác định những dấu ấn lớn trên
chính trường quốc tế thì vấn đề Trung Quốc dù muốn hay không thì cũng phải giải
quyết. Một trong những cửa khẩu đột phá cho hồ sơ này, sau Bắc Hàn thì có nhiều
khả năng sẽ là… Việt Nam.
Trong bối cảnh như vậy, chính quyền Hà Nội không thể cứ tiếp tục
ngồi chờ đợi. Bộ Chính trị CS VN dư sức hiểu rằng khó mà tiếp tục trông
mong vào những nhượng bộ của Hoa Kỳ theo kiểu “kiên trì chiến lược”
như dưới thời Tổng thống Obama.
Chính sách đu dây của chính quyền CS VN đang có nhiều nguy cơ trở thành
đu dây… điện. Lịch sử đất Việt cho thấy rằng, thực sự không hề có sự khôn ngoan
chính trị nào – khi chấp nhận thỏa hiệp với một đối phương như Trung Quốc. Cần
phải nhớ nằm lòng, không thể cứ gục mặt tối mắt vì tiền, giữ một chút thể diện
ở đời là cần thiết. Thật khốn khổ cho con cháu của những kẻ bán nước, chúng
thật khó ngước mặt cùng thiên hạ, bởi chúng làm sao có thể lẩn tránh được bia
miệng ngàn năm?!
Huỳnh Việt Lang
———————————-
Chú thích:
(1) Alexander L. Vuving, “How America Can Take Control in the
South China Sea”, Foreign Policy, 13.02.2017
__._,_.___
Posted by: Dan Vo
No comments:
Post a Comment