Lực lượng dân quân biển của Trung Quốc làm đảo lộn quy luật hải
chiến
The Diplomat
Cùng tác giả:
- Giới hạn của quan hệ Việt-Mỹ lộ ra trong chuyến
viếng thăm của lãnh tụ đảng Cộng Sản
- Đã đến lúc chính quyền Obama cần cứng rắn trong
vấn đề nhân quyền tại Việt Nam
- Nga thoái trào
James Kraska
10 tháng 8, 2015
Việc sử dụng đội ngũ tàu đánh cá làm lực lượng dân quân biển có hệ
lụy pháp luật sâu đậm.
Trung Quốc có đội ngũ tàu đánh cá được tổ chức thành một lực lượng
dân quân biển với vai trò bán quân sự trong thời bình cũng như thời chiến. Lực
lượng dân quân này là một lực lượng không chính quy của hải quân Quân Giải
Phóng Nhân Dân Trung Quốc và nó tạo ra nhiều thách đố về chính trị, luật pháp,
tác chiến cho đối thủ. Tầm cỡ to lớn của mạng lưới dân quân biển gây phức tạp
trên chiến trường, giảm sút tiến trình lấy quyết định của đối thủ và đặt đối
phương vào thế khó xử về chính trị. Tất cả điều này khiến cho đối phương phải
cẩn trọng khi đối đầu với Trung Quốc trong một cuộc hải chiến hoặc một cơn
khủng hoảng hàng hải. Hệ lụy về mặt pháp luật cũng không kém phần sâu đậm.
Lực lượng dân quân biển xóa đi sự phân biệt lâu đời giữa tàu chiến
và tàu dân sự trong luật hải chiến. Luật hải chiến bảo vệ các tàu đánh cá ven
biển không bị bắt giữ hay bị tấn công trong thời chiến. Mặc dầu tàu chiến có
thể giao chiến với những tàu đánh cá dân sự nào đang giúp cho đối phương, tuy
nhiên rất là khó để phân biệt đâu là tàu đánh cá dân sự chân chính và đâu là
những tàu đánh cá thuộc lực lượng dân quân biển của Trung Quốc. Dầu lực lượng
dân quân biển có đóng vai trò tác chiến quan trọng gì hay không đi nữa, sự hiện
diện của lực lượng này trên chiến trường tạo ra thế khó xử về tác chiến và pháp
luật cho đối phương.
Việc sử dụng tàu đánh cá trong thời chiến không phải là điều gì
mới mẻ. Trong cuộc chiến giữa Hoa Kỳ và Tây Ban Nha năm 1898, hải quân Mỹ bắt
giữ hai tàu đánh cá của Cuba, nhưng sau đó Tòa Án Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ ra
phán quyết năm 1900 phải thả hai chiếc tàu này. Tòa cho rằng, “Theo truyền
thống lâu đời của các quốc gia văn minh và dần dà trở thành luật lệ quốc tế thì
các tàu đánh cá ven biển đeo đuổi nghề đánh cá của họ được nhìn nhận là không
bị bắt giữ trong thời chiến, từ hàng hóa cho đến thủy thủ đoàn.”
Trong cuộc chiến Việt Nam, Đệ Thất Hạm Đội của Hoa Kỳ cũng bị điêu
đứng vì các tàu đánh cá được hòa nhập vào lực lượng tác chiến của đối phương.
Vào tháng Chín năm 1964, Bắc Việt dùng tàu đánh cá để báo cáo vị trí của các
chiến hạm Hoa Kỳ trong Vịnh Bắc Việt. Theo một tài liệu đã giải mật của cơ quan
an ninh quốc gia (National Security Agency) cho thấy có một thông tin gửi đi từ
một chiếc tàu không rõ danh tánh đến trạm kiểm soát trên đất liền cùng lúc khi
chiến hạm USS Maddox đi ngang hai tàu đánh cá cách đó khoảng hai ngàn mét. Sau
đó tàu Maddox bị ba chiếc tàu vũ trang của Bắc Việt gây hấn. Trong suốt cuộc
chiến Việt Nam các tàu đánh cung cấp tiếp tế cho quân đội Bắc Việt dọc bờ biển.
Các tàu này là một thách đố liên tục cho lực lượng hải quân Hoa Kỳ.
Dùng tàu đánh cá làm lực lượng phụ cho hải quân vi phạm vào nguyên
tắc phân biệt – một nguyên lý cốt yếu của luật nhân đạo quốc tế quy định rằng
thường dân và các đối tượng dân sự được bảo vệ không bị tấn công. Mục tiêu của
nguyên tắc phân biệt là để bảo vệ thường dân và làm giảm tác động của chiến
tranh lên họ. Thế nhưng lực lượng dân quân biển của Trung Quốc đã làm mờ đi lằn
ranh phân biệt giữa tàu đánh cá và tàu mang chức năng hải quân.
Với 200 ngàn tàu bè, Trung Quốc có một đội ngũ tàu đánh cá lớn
nhất trên thế giới và ngành thương mãi này có 14 triệu nhân viên chiếm 25% tổng
số trên thế giới. Doanh nghiệp khổng lộ này hoạt động liên kết cùng với hải
quân để xúc tiến mục tiêu chiến lược của Bắc Kinh trong vùng biển Nam Hải và
Đông Hải. Lực lượng dân quân này từng can dự vào cuộc xâm chiếm quần đảo Hoàng
Sa năm 1974, cũng như gây cản trở hải hành của các tàu thăm dò của Hoa Kỳ. Lực
lượng này đồng thời hỗ trợ hậu cần cho các chiến hạm Trung Quốc. Thí dụ như vào
tháng Năm 2008, tàu dân quân tiếp vận đạn dược và nhiên liệu cho tàu chiến gần
tỉnh Chiết Giang.
Các ngư phủ được chỉ định vào các hợp tác xã hoặc các công ty dân
sự và được huấn luyện quân sự và giáo dục chính trị nhằm để huy động và thúc
đẩy các quyền lợi của Trung Quốc trên mặt biển. Các tàu đánh cá của lực lượng
dân quân được trang bị hệ thống điện tử cao cấp bao gồm cả hệ thống truyền tin
và ra đa nhằm bổ sung cho hải quân TQ và gia tăng tương kết với các cơ quan
khác như Cảnh Sát Biển TQ. Nhiều chiếc tàu còn được trang bị hệ thống hải hành
bằng vệ tinh và có thể theo dõi và báo cáo vị trí các tàu khác, và làm nhiệm vụ
thâu thập tình báo hàng hải.
Với nhiệm vụ hỗ trợ cho hải quân TQ của lực lượng dân quân biển có
thể biến các tàu đánh cá thành những mục tiêu hợp lệ khi có xung đột vũ trang
và đưa đến những hệ quả bi thảm cho các ngư phủ chân chính trong vùng. Đây là
một thí dụ điển hình của cái gọi là “chiến tranh pháp lý” của Trung Quốc với
chủ tâm bóp méo các ý niệm pháp lý để chống chọi lại đối phương. Không như Phi
Luật Tân dùng hệ thống luật pháp quốc tế để kiện Trung Quốc, lực lượng dân quân
biển khai thác lằn ranh của luật lệ và do đó sẽ đẩy các ngư dân vào thế rủi ro.
Quy luật phân biệt đã thành thông lệ này sẽ tạo áp suất lên Hoa Kỳ
và đồng minh trong cách đối xử với các tàu đánh cá Trung Quốc. Phân biệt giữa
tàu đánh cá chân chính và tàu dân quân gần như không thể được vì số lượng tàu
quá nhiều, mặt biển bao la, và Hoa Kỳ thiếu hệ thống nhận dạng để phân biệt bạn
thù. Nếu có chiếc tàu nào của dân quân bị tiêu hủy trong hải chiến sẽ bị Trung
Quốc dùng đó để tuyên truyền chống lại đối phương. Ngay cả những phản ứng nhẹ
như phá sóng, làm nhiễu thông tin cũng sẽ được khai dụng bởi hệ thống tuyên
truyền của Trung Quốc để thâu phục sự cảm thông của các nước trong vùng.
Trong vai trò tăng lực, lực lượng dân quân biển là một thách đố
tác chiến đòi hỏi Hoa Kỳ và đồng minh phải tăng cường hệ thống lực lượng, bao
gồm từ tàu chiến, tàu ngầm và đặc biệt là các loại máy bay không người lái
(drones) và các loại tàu ngầm không người lái để kiềm chế mối đe dọa. Khi mà
Bắc Kinh ngày càng hòa nhập lực lượng dân quân biển vào hải quân thì lằn ranh
giữa tàu đánh cá dân sự và tàu chiến càng mờ nhạt dần.
James Kraska là giáo sư và giám đốc nghiên cứu của Trung Tâm
Stockton Nghiên Cứu Về Luật Quốc Tế, Đại Học Hải Chiến Hoa Kỳ, và tác giả của
Quyền Lực Hàng Hải và Luật Biển và Luật An Ninh Hàng Hải Quốc Tế
Nguồn: The Diplomat
Trần Thi lược dịch
No comments:
Post a Comment